Οι χιλιάδες προσφύγων και μεταναστ(ρι)ών που διαβιούν σήμερα εντός του ελλαδικού χώρου -στην καλύτερη περίπτωση σε σπίτια ή δομές αλληλεγγύης, στη χειρότερη κάτω από άθλιες συνθήκες σε καταυλισμούς στα σύνορα και τα λιμάνια, ή στα επίσημα κέντρα «φιλοξενίας» και κράτησης- περιμένουν. Περιμένουν να δρομολογηθεί η τύχη τους από τις αρμόδιες αρχές, και πιο συγκεκριμένα να διεκπεραιωθεί η γραφειοκρατική διαδικασία της πρώτης καταγραφής των αιτημάτων τους για διεθνή προστασία.
Είτε αυτά τα αιτήματα αφορούν στην παροχή ασύλου στην Ελλάδα, είτε σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα (μέσω της διαδικασίας του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ- στα πλαίσια οικογενειακής επανένωσης- ή μέσω του λεγόμενου relocation/μετεγκατάστασης- το οποίο ωστόσο καλύπτει πρακτικά μόλις δύο εθνικότητες), ο μόνος τρόπος καταγραφής τους εδώ και περίπου 4 μήνες είναι το κλείσιμο ραντεβού μέσω… Skype call με την Υπηρεσία Ασύλου. Αρχικός στόχος αυτής της γραφειοκρατικής «καινοτομίας» ήταν η αποσυμφόρηση των εκάστοτε γραφείων της υποστελεχωμένης Υπηρεσίας Ασύλου, καθώς και η μείωση της ταλαιπωρίας των αιτούντων. Βέβαια, η στην πράξη εφαρμογή της ήρθε απλώς να προσθέσει προβλήματα στην- καθόλου καινοτόμα- μετ’ εμποδίων πρόσβαση στο άσυλο.
Καταρχάς, από την έναρξη της εν λόγω νέας διαδικασίας, ακόμη κι αν κανείς πάει αυτοπροσώπως σε ένα από τα γραφεία της Υπηρεσίας Ασύλου της χώρας για να κλείσει απευθείας εκεί το ραντεβού, του ζητείται να φύγει και να καλέσει πρώτα στο Skype. Όμως, η πλειονότητα των προσφύγων προφανώς και δεν έχει πρόσβαση σε υπολογιστή ή διαδίκτυο, ούτε και την ευχέρεια να μετακινείται σε χώρους παροχής ανάλογων υπηρεσιών, πληρώνοντας κάθε φορά το απαιτούμενο αντίτιμο. Άλλωστε, δεν υφίσταται καμία νομική υποχρέωση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας να κατέχουν την τεχνογνωσία της βιντεοκλήσης ή να διαθέτουν λογαριασμό στο Skype! Αντίθετα, αποτελεί βασική υποχρέωση της ελληνικής πολιτείας να λαμβάνει υπόψη και να δίνει προτεραιότητα σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως ασυνόδευτα ανήλικα, θύματα βασανιστηρίων ή trafficking, έγκυες μητέρες, μονογονεϊκές οικογένειες, άτομα που χρήζουν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και ψυχολογικής υποστήριξης κοκ. Με το ισχύον, όμως, σύστημα η Υπηρεσία Ασύλου αδυνατεί να γνωρίζει αν και πότε αυτές οι περιστάσεις συντρέχουν στο άτομο που καλεί. Όσο για τη σειρά η οποία τηρείται στις εκάστοτε κλήσεις, δεν υπάρχει καμία επίσημη πληροφόρηση, κάτι που γεννά στα ενδιαφερόμενα άτομα τη λανθασμένη πεποίθηση και ανησυχία πως απαιτείται συνδρομή κάποιου δικηγορικού γραφείου ή ΜΚΟ για την απόκριση της Υπηρεσίας.
Περαιτέρω, το ωράριο λειτουργίας των κλήσεων, τις οποίες διαχειρίζεται και απαντάει μόνο η Υπηρεσία της Αθήνας, διαρκεί ελάχιστα. Από τη μία, όσοι/όσες επιθυμούν είτε να ζητήσουν άσυλο στην Ελλάδα, είτε οικογενειακή επανένωση σε άλλη χώρα της Ε.Ε. πρέπει, ανάλογα με τη γλώσσα που μιλούν, να καλούν μόλις μία κοινή ώρα ανά εβδομάδα(!). Από την άλλη, οι κλήσεις για μετεγκατάσταση λειτουργούν μόνο για εννιά ώρες εβδομαδιαία. Το ποιες ώρες θα είναι δε αυτές αλλάζει συχνά και απροειδοποίητα, ενισχύοντας το όλο κομφούζιο. Όπως είναι φυσικό, η Υπηρεσία λαμβάνει τεράστιο αριθμό κλήσεων στη διάρκεια αυτών των ωρών και σπανίως αποκρίνεται. Έτσι, αν κάποιος/κάποια καταφέρει να συνδεθεί στο δίκτυο και να καλέσει στο Skype, οι προσπάθειες να «πιάσει γραμμή» θα είναι συχνότατα μάταιες, ενώ ακόμη και τότε μπορεί το σύστημα να «πέσει» και η κλήση να χαθεί, κάτι που σημαίνει μια -ακόμα- εβδομάδα αναμονής και ανασφάλειας μέχρι την επόμενη απόπειρα.
Γνωρίζουμε ότι το βασικό πρόβλημα βρίσκεται αλλού: στο κλείσιμο των συνόρων, στον εν τοις πράγμασι εγκλωβισμό χιλιάδων προσφύγων εντός της χώρας, στη Συμφωνία της ντροπής μεταξύ Ε.Ε.-Τουρκίας και στην εν γένει αντιπροσφυγική πολιτική που υιοθετούν και εφαρμόζουν οι ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές. Ωστόσο, όταν απειλείται η ακώλυτη πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου –θεμελιώδες δικαίωμα κατοχυρωμένο στη Σύμβαση της Γενεύης, καθώς και στην ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία- τα άμεσα ενδιαφερόμενα άτομα καταδικάζονται στη διαιώνιση της μετέωρης και ευάλωτης θέσης τους. Ζώντας κάτω από συνθήκες εξαθλίωσης και με ληγμένα τα σύντομης προθεσμίας υπηρεσιακά τους σημειώματα (τα οποία και δεν ανανεώνονται) βρίσκονται ήδη σε έναν μόνιμο κίνδυνο σύλληψης, κράτησης ή απέλασής. Ο δε ουσιαστικός αποκλεισμός τους από τη διαδικασία υποβολής αιτήματος ασύλου ισοδυναμεί με στέρηση οποιασδήποτε νομικής υπόστασης και με αδυναμία τους να εξασφαλίσουν αυτονόητα κοινωνικά δικαιώματα (περίθαλψη, εργασία κ.λπ.).
Απαιτούμε από τις αρμόδιες ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές, ως ελάχιστη ένδειξη λογικής από πλευράς τους, να σεβαστούν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη και αποτελεσματική πρόσβαση για την υποβολή και εξέταση των αιτημάτων όλων ανεξαιρέτως των εγκλωβισμένων στη χώρα.
ΑΜΕΣΗ ΚΑΙ ΑΝΕΜΠΟΔΙΣΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΟΛΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΣΥΛΟΥ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΕ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤ(ΡΙ)ΕΣ
traveling light
Ομάδα Νομικών για την Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστ(ρι)ών